Qanday qilib kvartirani ijaraga olayotganda firibgarlarga duch kelmaslik mumkin

Firibgarlarsiz kvartirani ijaraga olish — uy-joyni birinchi marta ijaraga olayotganlar uchun dolzarb mavzudir.

Ba’zida odamlar shoshilib yoki o‘zlarining bexabarligi sababli ijaraga uy tanlaganida firibgarlarning hiylasiga tushib, pullarini yo‘qotish orqali birinchi navbatda o‘z asablarini buzadilar. Mijoz internetdan hamyonbop narx va yaxshi sharoitlarga ega bo‘lgan e’lonni qidirib topadi. E’londa har xil rakursda olingan shinam turar joy fotosuratlari ko‘rsatiladi. Mijoz firibgar uy egasi yoki rieltor bilan qo‘ng‘iroqlashib, obyektni ko‘rish haqida kelishib olgandan so‘n kvartiraga tashrif buyuradi. Firibgar xushmuomalalik bilan soxta hujjatlarni taqdim etib, bo‘lajak jabrlanuvchini kvartirani olishga ko‘ndirishni boshlaydi, chegirma berishi mumkin, masalan, oylik to‘lovni 30–50% gacha pasaytiradi, lekin bir necha oy uchun oldindan haq oladi. Bitim tuziladi, oldinadan to‘ov amalga oshiriladi, baxtli ijarachi o‘z narsalarini olib kelish uchun ketadi. Firibgarlik sxemasining yakuniy nuqtasi bir nechta variantga ega:

• mijoz uyda haqiqiy egasi yetib kelguniga qadar va sud jarayoni boshlanmaguncha yashashni boshlaydi;
• “hamyonbop” uy-joy olish uchun bir nechta da’vogarlar — aldangan mijozlar bir vaqtning o‘zida o‘z narsalari bilan kelishadi va ochilmaydigan eshik yonida uchrashadilar: firibgar eshik qulfini o‘zgartirishga ulgurib bo‘lgan.

Qanday qilib kvartirani ijaraga olayotganda firibgarlarga duch kelmaslik bo‘yicha maslahat: pul va asabni yo‘qotmaslik uchun ijaraga beriladigan ko‘chmas mulkni tanlashda shoshilmang. E’lonlarni diqqatlik bilan ko‘zdan kechiring, sizni quyidagi jihatlar ehtiyotkorlikni oshirishga undashi kerak:

 

• bozor narxidan 30–50% past ijara;
• joylashuvi — markaziy hududlarda narxlar yuqori bo‘ladi;
• iboralar: “past haq evaziga yaxshi odamga ijaraga beriladi”, “uy egasi chet elda”, “kartadan kartaga o‘tkazish yo‘li bilan to‘lash”.

Ushbu punktlarga asoslanib, firibgarlarsiz kvartirani ijaraga olish uchun ma’lumotlarni tekshiring va quyida joylashtirilgan boshqa e’lonlar bilan taqqoslang — taklif variantlari sizga ijaraga berilayotgan obyektlar va hududlarning joriy narxlari holatini taqdim etadi.

Eng keng tarqalgan aldov sxemalari

Bir nechta klassik sxemalar mavjud.

Eng keng tarqalgan va eng oddiysi — qalbaki hujjatlar bilan ishlash. “Uy egasi” kvartirani qisqa muddatga oldindan ijaraga oladi va bo‘lakak jabrlanuvchilar bilan ko‘p sonli uchrashuvlar o‘tkazadi, ulardan oldindan to‘lov haqini oladi. Bo‘lajak ijarachilar halol odamlardan hamyonbop narxga ijaraga olayotganlaridan shubha-gumon uyg‘onmasligi uchun barcha hujjatlar firibgar tomonidan oldindan qalbakilashtirilgan bo‘ladi. Ko‘chmas mulkni ko‘rish kunida “uy egasi” g‘oyib bo‘ladi, aloqaga chiqmaydi.

Boshqa bir sxema — oldindan to‘lov. Soxta ko‘chmas mulk agentliklaridan ko‘chmas mulk ijarasi haqidagi e’lonlar. Bu sxema oddiy: firibgarlar o‘z qurbonlariga “agentlik”ning bank hisob raqamiga oldindan to‘lovni amalga oshirish sharti bilan hamyonbop bitimni va’da qiladilar.

Firibgarlik sxemalari doimiy ravishda rivojlanib bormoqda va yangicha usullari qo‘shilmoqda.

Ko‘chmas mulkni ijaraga berishda firibgarlikning yana bir turi — bu noqonuniy subijaraga berish sxemasi. Firibgar arzon obyektni ijaraga oladi va o‘zini mulk egasi sifatida tanishtirib, uni boshqa odamlarga "ijaraga beradi" va pul bilan g‘oyib bo‘ladi. Aldangan "ijarachilar" bo‘yniga uy-joyning haqiqiy egasi bilan ushbu muammoni hal qilishi  tushadi.

Qanday qilib firibgarlardan kvartirani ijaraga olishdan o‘zingizni ehtoyot qilishingiz mumkin? Ijara bitimini tuzishdan oldin ijaraga beruvchi hujjatlarning faqat asl nusxasini — pasport, mulkka egalik huquqi, oldi-sotdi shartnomasini taqdim etishi shart. Ijarachi, o‘z navbatida, mulk egasining pasport ma’lumotlarini qolgan hujjatlar bilan taqqoslab, barcha hujjatlarni yaxshilab tekshirishi zarur.

Qanday qilib kvartirani ijaraga olayotganda firibgarlarga duch kelmaslik mumkin? E’lonlarni tekshiring

Ko‘p hollarda firibgarlar ijara e’lonlarini joriy bozor narxlaridan 30–50% dan pastroq narxda joylashtiradilar.

Ijara uchun kvartirani ko‘rib chiqish va tanlashda quyidagilarga e’tibor beramiz:

• markaz uchun juda past narx;
• fotosuratlarning mavjud emasligi;
• fotosuratlardagi haqiqatdan yiroq bo‘lgan ta’mir.

Firibgarlarning o‘z obyektlari bo‘lmagani uchun ular internetdan fotosuratlarni yuklab oladilar. Yandex va Google qidiruv tizimlaridagi fotosuratlarni qidirish opsiyasi orqali ularni tekshirish olishingiz mumikin.

Kvartira bo‘yicha hujjatlarni tekshirish

Qanday qilib kvartirani ijaraga olayotganda firibgarlarga duch kelmaslik mumkin? Ijaraga beruvchidan hujjatlarning asl nusxasini ko‘rsatishini so‘rang:

• mulk egasining pasporti;
• oldi-sotdi shartnomasi;
• meros huquqi to‘g‘risidagi guvohnoma;
• hadya shartnomasi.

Uy egasining pasport ma’lumotlarini taqdim etilgan boshqa hujjatlar bilan taqqislash lozim.

Kvartiraga egalik huquqini tasdiqlovchi hujjatlar quyidagilar bo‘lishi mumkin:

• kadastr;
• oldi-sotdi shartnomasi;
• meros huquqi to‘g‘risidagi guvohnoma;
• mulkni bo‘lish to‘g‘risidagi shartnoma;
• sud qarori;
• hadya shartnomasi.

Qanday qilib kvartirani ijaraga olayotganda firibgarlarga duch kelmaslik mumkin — uy egasining shaxsini aniqlash

Eng tez va oson usuli — pasport ma’lumotlarini kvitansiyalar, ko‘chirmalar va shartnomalar bilan taqqoslab, tekshirib chiqishdir. Qo‘shnilar bilan gaplashing, uy egasi haqida aniqlashtirib oling.
Bundan tashqari:

• uy-joy sotib olingan sana;
• shaxsning turmush qurganligi;
• turmush o‘rtog‘ining notarial tasdiqlangan roziligini ham tekshiramiz.

Oldindan to‘lovni amalga oshirmang

Firibgarlarsiz kvartirani ijaraga olish uchun, ko‘chmas mulk ko‘rsatilmaguncha va bitim tuzilmaguncha oldindan to‘lovlarni amalga oshirmang.

Qoidaga ko‘ra, uy egasi kvartirani ko‘rsatishi, tekshirish uchun hujjatlarni taqdim etishi, ijara shartnomasini tuzish, qabul qilish va topshirish dalolatnomasini imzolash va shundan keyingina oldindan to‘lovni so‘rashi kerak.

Qanday qilib kvartirani ijaraga olayotganda firibgarlarga duch kelmaslik mumkin — Ijara shartnomasini tuzing

Agar siz hamyonbop narxda ijaraga beriladigan kvartirani topgan bo‘lsangiz, ko‘chmas mulkni ko‘rish uchun uy egasi bilan uchrashib, barcha hujjatlarni, jumladan, kommunal qarzlar bo‘yicha kvitansiyalarni sinchkovlik bilan ko‘rib chiqqan bo‘lsangiz va sizga turar joy yoqsa, ijara shartnomasini tuzishga kirishing.

Shartnomada quyidagilar ko‘rsatilishi kerak:

• shartnoma tuzilgan sana, joy va mulkning aniq manzili;
• mulk egasi va ijarachining ma’lumotlari: to‘liq ismi-sharifi, tug‘ilgan sanasi, shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar ma’lumotlari, doimiy yashash joyi;
• huquqni tasdiqlovchi hujjat ma’lumotlari — raqami, mulkka egalik huquqi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tkazilgan sanasi;
• shartnoma muddati;
• ijara haqi miqdori;
• shartnomani bekor qilish, ijarachini uydan chiqarish, ko‘chmas mulkka yetkazilgan zararni qoplash tartiblari;
• moddiy javobgarlik;
• ijaraga beruvchining kvartira holatini tekshirish uchun tashrif buyurish sanasi va vaqti;
• ijarachi bilan nechta odam yashashi;
• uy hayvonlarini saqlash mumkinmi yoki yo‘qmi;
• kommunal xizmatlar uchun to‘lov uchun javobgarlik.

Mol-mulkni inventarizatsiya qilish (yo‘qlama qilish) bo‘yicha dalolatnomani esdan chiqarmaymiz — nima qancha miqdorda va qanday holatda ekanligini. Interyerni suratga olamiz. Barcha hisoblagichlarning ko‘rsatkichlarini dalolatnomaga kiritamiz. Shartnomani notariusda tasdiqlaymiz.

Firibgarlarga duch kelmaslik uchun yana nimalarga e’tibor berish shart?

Qanday qilib kvartirani ijaraga olayotganda firibgarlarga duch kelmaslik mumkinligini ko‘rib chiqaylik.

Misol uchun, qulay shartlar bilan juda ham past narxda bo‘lmagan taklif — bu firibgarlikni yashirish uchun niqob bo‘lishi mumkin. Firibgarlar mijoz o‘nlab e’lonlarni ko‘rib, ularning narxlari va shartlarini taqqoslash orqali o‘zini himoya qilishi mumkinligini bilishadi. Ushbu sxema quyidagicha: narx bozordan 5–10% past va faqat “mulk egasidan” bo‘ladi. Manfaatli takliflarning bozori tez bo‘lganligi sababli, kvartira uchun da’vogarlardan ma’lum bir lotni “bron qilish” yoki ko‘rish uchun oldindan to‘lov qilish so‘raladi. Bir vaqtning o‘zida bir nechta akkauntlardan foydalangan holda firibgarlar katta miqdorda pul yig‘adilar. Agar oldindan to‘lov talabini ko‘rsangiz, rad eting!

Kvartirani ijaraga olishdagi xavfsizlik qoidalari

Qanday qilib kvartirani ijaraga olishda aldovga duch kelmaslik va o‘zingizni himoya qilishingiz kerak — uy egasining pasporti va mulkka egalik hujjatlarini tekshiring. Ijara shartnomasini tuzayotganda, uning har bir bandini diqqatlik bilan o‘rganib chiqamiz, ammo yurist bilan maslahatlashish maqsadga muvofiq bo‘aldi. Shartnomaning bandida biz uy egasining kvartiraga tashrif buyurish sanasi va vaqtini belgilaymiz.

Qabul qilish va topshirish dalolatnomasini imzolashdan oldin kvartiradagi barcha narsaning miqdori va holatini inventarizatsiya qilamiz. Hamma narsa va jihatlarni yozamiz va suratga olamiz: devor qog‘ozi, pol qoplamasi, shift, qandillar, kafel, santexnika, mebel, maishiy texnika.

Xulosa: qanday qilib kvartirani ijaraga olishda aldovga duch kelmaslik mumkin

Qanday qilib kvartirani ijaraga olayotganda firibgarlarga duch kelmaslik mumkin? Har bir inson firibgarlar tuzog‘iga tushib qolishi mumkin. Firibgarlarning ko‘plab sxemalari mavjud — bir xil ko‘chmas mulkni bir vaqtning o‘zida turli ijarachilarga ijaraga berish, qalbaki hujjatlar yordamida uy-joylarni ijaraga berish, noqonuniy subijaraga berishdir.

Firibgarlarsiz kvartirani ijaraga olish uchun kvartirani har bir taklifni sinchkovlik bilan va shoshilmasdan ko‘rib chiqishingiz lozim. Fotosuratsiz yoki o‘g‘irlangan fotosuratlar, shahar markazida joylashgan obyektning bozor qiymatiga nisbatan juda past narxdagi e’lonlarni qora ro‘yxatga kiritib qo‘ying.

Qanday qilib kvartirani ijaraga olishda aldovga duch kelmaslik mumkin — uy egasi hamda kvartiranining hujjatlarini tekshirmasdan, shartnoma tuzmasdan, naqd pulda yoki karta o‘tkazmasi orqali oldindan to‘lov amalga oshirmang! Agar “mulk egasi” ijara haqini pasaytirsa, lekin bir necha oy uchun oldindan to‘lov haqida aytayotgan bo‘lsa — ehtiyotkorlikni oshirishingiz zarur.

Shunday qilib, agar siz ijara uchun kvartirani tanlagan bo‘lsangiz, mulk egasi bilan uchrashganda, uning pasportini va mulkka egalik hujjatlarini tekshiring. Agar ijaraga beruvchi barcha hujjatlar to‘plamini ko‘rsatishni istamasa yoki biron bir sababga ko‘ra bosh tortsa, bemalol boshqa bir variantni ko‘rib chiqavering.

Agar hujjatlar to‘liq bo‘lsa va hech qanday shubha bo‘lmasa, ijara shartnomasini imzolashdan oldin, barcha bandlarni o‘qib chiqing — yurist bilan maslahatlashish zarar qilmaydi. Ijaraga olingan ko‘chmas mulkni inventarizatsiya qiling.

Qanday qilib kvartirani vositachisiz ijaraga olish mumkin

Ijaraga olingan kvartirada hasharotlar paydo bo‘lsa, nima qilish kerak?