Kvartirani xarid qilish jarayonidagi xavfsizlik shartlari

Kvartira sotib olish xaridordan puxta o‘ylangan reja va sabr-toqatni talab etadigan jiddiy qadam bo‘lib, bu jarayon davomida ko‘chmas mulkni baholash bo‘lajak mulk egasining muammolardan himoya qilish imkonini beradi.

Ushbu maqolada biz kvartirani xarid qilishdagi xavfsizlik qoidalari haqida gapirib beramiz.

Shunday ekan, keling, ko‘chmas mulkni baholashda nimalargae’tibor berishni qisqacha bilib olaylik:

• mulkning joylashuvi va uning aniq manzili;
• qurilish materiali — g‘isht, panel;
• qavatlar soni, lift mavjudligi;
• qavat, loyihalanish va ​​xonalar soni;
• maydon — umumiy, turar joy;
• texnik holati;
• agar u ikkilamchi ko‘chmas mulk bo‘lsa, uning yuridik sofligi va tarixini tekshirish;
• obyekt egasining mulkka egalik huquqi bo‘yicha hujjatlarini tekshirish.

Ikkilamchidan yoki yangi binodan uy-joy xarid qilish bilan bog‘liq ko‘chmas mulk bitimi — xaridorga xavflar olib keluvchi murakkab ish hisoblanadi. Uy-joy maydonining moliyaviy qiymati firibgarlar va insofsiz sotuvchilar tomonidan turli xil firibgarlik uchun zamin yaratadi.

Deyarli barcha ikkilamchidagi turar joy ko‘chmas mulklari yuridik tarixga ega bo‘lib, ko‘p hollarda ular uncha shaffof bo‘lmaydi. Shuning uchun xaridor o‘z hushyorligini yo‘qotmasligi kerak, ayniqsa, agar kvartira bundan oldin ko‘p sonli bitimlarga ega bo‘lgan bo‘lsa, uyning yangi egasi uchun jiddiy xavflar bo‘lishi mumkin — albatta kvartiraning yuridik sofligini tekshirish zarur. Bunday vaziyatlarda yurist bilan maslahatlashish yoki rieltorni yollash ko‘chmas mulk sotib olishdagi muammolarning oldini olishga yordam beradi.

Ishonchli agentni topish

Agar siz ko‘chmas mulk bilan bog‘liq bitimlar bo‘yicha tajribaga ega bo‘lsangiz, rieltorlik agentliklari xizmatlaridan foydalanmasdan kvartirani o‘zingiz mustaqil ravishda sotib olishingiz mumkin. Biroq, hech qanday ko‘nikma bo‘lmasa va tez fursatda xarid qilish kerak talab etilsa, o‘zingizni havfdan himoya qilish uchun kvartirani yuridik sofligini tekshirishda mutaxassislarning yordamiga muhtojsiz.

Ishonchli ko‘chmas mulk agentini tanlash — bu muvaffaqiyat bilan ko‘chmas mulkni baholanishini va bitimni tuzisilishini kafolati deb hisoblanadi. Siz do‘stlaringizdan bilib olishingiz yoki internet orqali yaxshi rieltorlar yoki ko‘chmas mulk agentliklarini qidirishingiz va ularning sharhlari bilan tanishib chiqishingiz mumkin.

Shuningdek, ishonchli agent sizga mos ko‘chmas mulkni tezda tanlashda, uni qulay shartlarda sotib olish bo‘yicha muzokaralar olib borish, huquqiy jihatlarni o‘rganish, barcha hujjatlarni tayyorlash va bitim tuzishda yordam beradi. Tajribali va ishonchli agent bilan siz ancha xotirjam bo‘lasiz va bitimlar jarayoni osonroq kechadi. O‘zingizni kuchingiz, asabingiz va vaqtingizni tejang — ishonchli rieltorni yollang.

Yuridik soflikni tekshirish

Shunday qilib, siz ko‘chmas mulkni tanladingiz, uni ko‘rish haqida kelishib oldingiz va kvartiraga kelib, uni yaxshilab tekshirib chiqdingiz — keyingi bosqichga ya’ni ko‘chmas mulkni yuridik sofligini tekshirishga o‘tamiz. Hujjatlarni tekshirishdan oldin, mulk egasi taqdim etilayotgan barcha hujjatlar asl nusxada ekanligiga ishonch hosil qiling.

Quyidagilarni tekshirib oling:

• ko‘chmas mulkka egalik huquqi va huquqni tasdiqlovchi hujjatlar;
• hujjatlardagi ma’lumotlar mulkdorning pasportidagi ma’lumotlarga mos kelishi shart. Agar kvartiraning egasi familiyasi, ismi va otasining ismini o‘zgartirgan bo‘lsa va huquqni tasdiqlovchi hujjatlarda qayd etilgan ma’lumotlardan farq qilsa, siz Davlat xizmatlari markazidan ma’lumotnomani olishingiz mumkin.
• hozirda ushbu maydonlar kimga tegishliligi, kvartira hibsga olinganmi yoki muammolari mavjudligi haqida Davlat xizmatlari markazidan ko‘chirma olishingiz mumkin.
• oldi-sotdi shartnomasi;
• kommunal to‘lovlar bo‘yicha kvitansiyalar;
• ro‘yxatga olingan yashovchilar bo‘yicha ma’lumotnoma;
• turmush o‘rtog‘ining roziligi.

Ammo, agar sizda kvartirani yuridik sofligini tekshirishda tajribangiz yoki buning uchun yetarli vaqtingiz bo‘lmasa, yurist yoki ko‘chmas mulk agenti xizmatlariga murojaat qilishingiz muammoni hal qilishning eng yaxshi variantidir.

Texnik holatni tekshirish

Uy-joyni tanlashda, kvartirani qanday tekshirish kerakligi ro‘yxatidagi birinchi vazifa uy-joyning texnik holatidir.

Barcha devorlar, shiftlar, pol, santexnika uskunalari, muhandislik kommunikatsiyalar, mebellarni tekshiramiz (agar kvartira mebel bilan sotilayotgan bo‘lsa). Shuningdek, qayta loyihalash amalga oshirilishini qonuniy bo‘lganini tekshiring — kvartiraning texnik pasportidan ko‘rishingiz mumkin.

Ko‘chmas mulkni yuridik tekshirish: uchrashuvlar paytidagi xavfsizlik qoidalari

Kvartirani ko‘zdan kechirish vaqtida uy egasi bilan uchrashganda, eng yaxshi variant —  bu yoningizda tajribaga ega bo‘lgan inson yoki rieltor bo‘lishidir.

Agar uy-joyni ko‘rsatish paytida mulk egasi qatnashmasa, notarial tasdiqlangan ishonchnoma mavjudligini tekshirish zarur. Ushbu hujjatda manzil, mulk egasining pasport ma’lumotlari va kvartirani namoyish etayotgan shaxsning pasport ma’lumotlari bo‘lishi shart.

Mulk egasining narkologik yoki psixiatriya dispanserda ro‘yxatdan o‘tmaganligiga ishonch hosil qilish kerak. Hujjatlar to‘plami taqdim etilganda ma’lumotnoma mavjudligini tekshiring — agar u mavjud bo‘lmasa, ma’lumotnoma taqdim etilishini so‘rang. Qo‘shnilardan kvartira egasi haqida aniqlashtirib oling.
Kvartirada kim ro‘yxatdan o‘tganligini tekshiring — ko‘pincha oldi-sotdi vaqtida voyaga yetmaganlar yoki qamoqda jazo o‘tayotganlar noqonuniy ravishda ro‘yxatdan chiqarilib yuborilishlari mumkin.

Moliyaviy himoya

Ko‘chmas mulkni baholash va sotib olayotganda, titul sug‘urtalashni inobatga olgan hiolda o‘zingizni himoya qilishingiz kerak.

Titul sug‘urtasi — oldi-sotdi bitimi haqiqiy emas deb topilganda va uy-joy egaligi huquqidan mahrum bo‘lgan taqdirda pul mablag‘larining yo‘qotilishidan himoya qiladi. Bunday vaziyatda sug‘urta kompaniyasi shartnomaga muvofiq xaridorga unga tegishli bo‘lgan pul kompensatsiyasini to‘laydi. Pul kompensatsiyasi mulk qiymatiga teng yoki undan ko‘p bo‘lishi mumkin.

Ushbu sug‘urtani kvartirani xarid qilayotganda ham keyinroq ham olishingiz mumkin — sug‘urta hodisasi sodir bo‘lgunga qadar.

Siz shuni bilishingiz kerakki, titul sug‘urtasi bitimga e’tiroz bildirish bo‘yicha sudga murojaat qilishdan xaridorni himoya qilmaydi. Agar sud da’vogarlarning talablarini qanoatlantirsa, oldi-sotdi shartnomasi haqiqiy emas deb topilishi mumkin. Biroq, insoflilikni isbotlash orqali sug‘urtalangan xaridor sug‘urta kompaniyasidan zarar tovonini oladi.

Bitimn rasmiylashtirish paytida kvartiraning yuridik sofligini tekshirish

Siz barcha ko‘chmas mulk hujjatlarini, kvartira nuqsonlari va eskirish bo‘yicha tekshirishni amalga oshirdingiz va sizni barchasi qoniqtiyaptimi?

Bitim bosqichiga o‘tishdan oldin, yurist bilan maslahatlashish zarar qilmaydi.

Agar siz yangi bino sotib olayotgan bo‘lsangiz, quruvchi tashkilot yoki developer kompaniyasining  ta’sis hujjatlarini o‘rganishni unutmang:

• guvohnoma, qurilishga ruxsatnoma;
• qurilish loyihasi;
• mulkka egalik guvohnomasi yoki ijara shartnomasi;
• korxonaning moliyaviy holati.

Shuningdek, monitoring.mc.uz orqali yangi binoni o‘zingiz mustaqil ravishda tekshiring.

Keling, yangi binodan va ikkilamchi bozordan kvartira sotib olayotganda bitimning xususiyatlarini ko‘rib chiqamiz.

Yangi bino sotib olayotganda sotuvchi va xaridor o‘rtasida quyidagi shartnomalar tuzilishi mumkin:

• investitsiya shartnomasi;
• ulushli qurilish to‘g‘risidagi shartnoma;
• ipoteka shartnomasi;
• oldi-sotdi shartnomasi.

Qurilish bosqichida yangi binodan uy-joy sotib olayotganda, 2 bosqichni ajratib ko‘rsatish mumkin — mablag‘larni investitsiya qilish va uyning foydalanishga topshirilishini kutish va uy-joyga egalik huquqini ro‘yxatdan o‘tkazish.

Birinchi bosqich: qurilayotgan yangi uyda uy-joy sotib olish bo‘yicha investitsiya shartnomasini imzolash. Shartnoma tuzishda quyidagilar kerak:

• pasport / ID karta;
• pul mablag‘lari;
• turmush o‘rtog‘ining roziligi.

Mulkka egalik huquqini ro‘yxatdan o‘tkazishdan oldin siz kvartirani texnik pasportini olishingiz lozim. Notariusda ro‘yxatdan o‘tkazishingiz zarur.

Ro‘yxatdan o‘tish uchun taqdim etiladigan hujjatlar:

• pasport yoki ID karta
• nikoh to‘g‘risida guvohnoma;
• turmush o‘rtog‘ining pasporti va ID kartasi;
• investitsiya shartnomasi;
• ulush to‘langanligi to‘g‘risidagi guvohnoma;
• yashash maydonini qabul qilish va topshirish dalolatnomasi;
• texnik pasport;
• uyni foydalanishga topshirish to‘g‘risidagi hujjatlar.

Hujjatlar tekshirilib, egalik huquqini ro‘yxatdan o‘tkazgandan so‘ng, yangi binoning xaridoriga sotib olingan ko‘chmas mulkka egalik huquqini tasdiqlovchi reestrdan ko‘chirma beriladi.

Ikkilamchi bozordan uy-joy sotib olayotganda, oldi-sotdi shartnomasi tuziladi. Ba’zan, sotuvchi va xaridor o‘rtasida dastlabki shartnoma tuziladi - bu holda, xaridor keyinchalik pul mablag‘larini kiritishi mumkin. Ushbu shartnoma 30 kundan ortiq bo‘lmagan muddatga tuziladi — mulk egasi hujjatlarni to‘plash, kvartirada ro‘yxatdan o‘tgan odamlarni ro‘yxatdan chiqarish bo‘lsa, kvartiraning bo‘lajak egasi to‘lov masalasini hal qilish vaqtiga ega bo‘ladi.

Keyingi bosqich — xaridor va sotuvchining notariusda uchrashuvi va oldi-sotdi shartnomasini tuzishdir. Xaridor oldi-sotdi shartnomasi asosida kvartiraga egalik huquqini oladi.

Bu muhim! Hujjatlar haqiqiy emas deb topilishi mumkin bo‘lgan holatlarning oldini olish uchun, shartnoma yangi ma’lumotlarni kiritish uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan nuanslarni o‘tkazib yubormaslik uchun har bir bandni batafsil o‘rganishni talab qiladi.

Xulosa: kvartirani sotib olishdan oldin uni qanday tekshirish kerak

Shunday qilib, biz kvartirani sotib olishdan oldin uni qanday tekshirish kerakligi ko‘rib chiqdik — mulkning texnik holatidan to yuridik sofligigacha.

Sotib olingan kvartira bilan birga katta muammolarni ham birga sotib olishni oldini olishda, shoshilmasdan va diqqatlik bilan ko‘chmas mulkni baholashni, ko‘chmas mulk va sotuvchining barcha hujjatlarini tekshiring va solishtirib chiqing.

Tajribangiz yoki vaqtingiz yo‘q — ko‘chmas mulk agentligiga murojaat qiling. Xarajatlarga qaramay, malakali mutaxassisning xizmatlari sizning kuchingiz va vaqtingizni tejab beradi.

Agar sotuv ishonchnoma orqali amalga oshirilayotgan bo‘lsa — bu hujjatlarni sinchkovlik bilan o‘rganib chiqish uchun sababdir.

Yurist xizmatlari zarar qilmaydi — u nostandart vaziyatlarda, uy-joyni rasmiylashtirish tartibiga rioya qilishda, zarur hujjatlarni tekshirish, yig‘ish va tayyorlashda yordam beradi.

Shuningdek, titul sug‘urtasi bilan o‘zingizni ko‘ngilsizliklardan himoya qilib qo‘ying.

Yangi binoda kvartirani qabul qilish

Kvartira sotib olishdan oldin nimalarni tekshirish kerak: kvartira sotib olish chek-list