Kvartira ijarasi: ijaraga olishdan oldin nimalarni tekshirish kerak

Ko‘pchilikka kvartira ijarasi bilan bog‘liq bitim tez va oson bo‘lib tuyuladi — shunchaki uy maydonnidan ko‘z yugirtirb chib, shu qatorda jihozlarga ham bir nazar tashlab, ijara shartnomasini tuzish kifoya deb o‘ylasangiz bu xato bo‘ladi. Ha, albatta, agar uy-joyni bir necha kunga ijaraga olinayotgan bo‘lsa, oddiy kvartira ham ma’qul bo‘lishi mumkin, lekin bir necha ichida ham uzoq muddatga esda qoladigan noxush holat yuz berishi mumkin. Agar siz uzoq yoki qisqa muddatga kvartirani ijaraga olmoqchi bo‘lsangiz, lekin tajribangiz bo‘lmasa, unda aynan shu maqolada kvartirani ijaraga olishdan oldin qanday qilib va nimalarni tekshirish lozimligi haqidagi maslahatlarni topasiz. Shunday qilib, agar siz mos ijara uchun kvartirani topgan bo‘lsangiz, keyingi qadamingiz uy egasiga qo‘ng‘iroq qilish va ko‘chmas mulkni ko‘rish haqida keishub olish bo‘ladi. Bir varaq qog‘oz va qalam olib, ijara bitimini amalga oshirishdan oldin tekshirishingiz kerak bo‘lgan narsalar chek-listini tuzing. Bir nechta muhim fikrlarni sanab o‘tamiz:

tuman va infratuzilmani baholash;
kvartiraning texnik holatini tekshirish;
ijaraning moliyaviy jihatlari;
yuridik jihatlar.

Tuman va infratuzilmani baholash: kvartirani ijaraga olishda nimani bilish kerak

Kvartira ijarasining bir nechta variantini tanlashda siz tuman va infratuzilmani hisobga olishingiz kerak. Hammaning o‘zini ustuvorliklari mavjud — kimlargadir ishxonasi yaqinroq bo‘lishi kerak, boshqalar uchun — bolalar bog‘chasi yoki maktabga yaqin va xavfsiz yo‘l. Kvartira ijarasining muhim omili — tumanning obodonlashganligidir. Qulay joylashish esa vaqtingiz va kuchingizni tejaydi. Qulay joylashuv — bu yaxshi transport yechimi, rivojlangan infratuzilmadir. Bu esa insnonning mo‘ljallagan ishlarini ko‘p vaqt sarflamasdan tez hal qilish imkonini yaratadi. Biroq, rivojlangan markaziy tumanlar o‘zlarining kamchiliklariga ham egadir — shovqin va havoning ifloslanganligi. Tanlagan kvartirangiz yaqinida joylashgan ko‘chalarda sayr eting, tumanni tekshirib, baholang. Atrofga nazar boqing: uy yaqinida do‘konlar, dorixonalar bormi, atrofda odamlar ko‘pmi, ko‘chaning yoritilishi mavjudmi, hovli qanchalik saranjon, avtoturargohda joylar yetarlimi. Binoga kirish yo‘lagining holatini tekshiring: ta’mir yangimi, chiroq bormi. Agar u yer tozalanmagan bo‘lsa, yoqimsiz hid kelayotgan bo‘lsa — bu variantni tanlashda o‘ylab ko‘ring. Avtomobilingizda yoki jamoat transportida ijaraga olinadigan obyektga borish qanchalik qulayligini, yo‘lda qiyinchiliklar bormi yoki yo‘qligini yozib oling.

Hududning xavfsizligi

Agar farzandlaringiz bo‘lsa, maktab yoki bolalar bog‘chasiga boradigan yo‘l katta qurilish maydonchalari yoki katta transport oqimi bo‘lgan magistral yo‘llarning yonidan o‘tmayotganligini ko‘rib chiqing. Tumandagi jinoiy vaziyat haqida aniqlashtiring — kvartiraga o‘g‘ri tushishi, talonchilik.

Atrof-muhitga ham e’tibor qaratish lozim. Markaziy tumanlarning hammasi ham ko‘kalamzor va daraxtlarga ega emas, gaz bilan ifloslanishi esa yuqori. Bu, shuningdek, ekologiyasi yomon bo‘lgan markazdan olisdagi ayrim chekka tumanlarga ham tegishli — sanoat zonalari. Variant sifatida bog‘lar va parlkar yaqinidagi kvartira ijarasini olishni ko‘rib chiqing.

Jamoat transporti mavjudligi

Yaxshi transport yechimiga ega tumandagi kvartira ijarasini tanlash ma’quldir — siz xohlayotgan joyga borish uchun 10 daqiqalik masofada joylashgan avtobus bekatlari va metro stansiyalari. Albatta, agar siz piyoda yurishni xush ko‘rsangiz, bekatga 20 daqiqalik yo‘l bosib borishingiz ham mumkin.

Atrofdagi infratuzilma: do‘konlar, maktablar, shifoxonalar

Kvartira ijarasi bo‘yicha e’lonni ko‘rib chiqayotganda, siz tuman haqida to‘liq tasavvurga ega bo‘lmasligingiz mumkin, shuning uchun tanlangan tumanni aylanib chiqish maqsadga muvofiq bo‘ladi.

Atrofga qarang, bo‘lajak ijaraga oladigan kvartirangiz yonida nima joylashganligini bilish uchun Yandex xaritalaridan foydalaning.

Qoidaga ko‘ra, aholi gavjum daha va tumanlarda ko‘plab bolalar bog‘chalari, maktablar, kafe va restoranlar, tibbiyot muassasalari —shifoxonalar, poliklinikalar, shuningdek do‘konlar, kechki yoki dam olish kunlari borish mumkin bo‘lgan savdo markazlari, istirohat bog‘lari mavjud.

Kvartiraning texnik holatini tekshirish

Obyektga yetib borgach, kvartirani ijaraga olishdan oldingi tekshirishdan avval, smartfoningizdagi e’lonni oching — u yerda joylashtirilgan fotosuratlar bilan uy-joy qanchalik mos kelishini tekshiring. Agar kvartiraning haqiqiy holati e’londagi fotosuratlardan farq qilayotgan bo‘lsa, bu haqda o‘ylab ko‘ring — boshidanoq bo‘lajak ijarachini aldayotgan uy egasi bilan aloqa qilish kerak emas.

Agar fotosuratlar haqiqatga mos kelsa, kvartirani aylanib chiqing va devorlar, shiftlar, pollar, muhandislik kommunikatsiyalari, mebellar, maishiy texnika, derazalar, eshiklar holatini diqqat bilan tekshirib chiqing. Shuningdek, derazadan ko‘rinishga, balkon yoki lodjiyaning tozaligi va qulayligiga e’tibor bering.

Santexnika va elektr simlarining holati

Santexnika ishini va holatini tekshiring:

hammom, oshxonada kran va smesitellar;
rakovina, vanna, unitaz;
sovuq suv va issiq suv quvurlari — suv sirkib chiqmayaptimi;
kir yuvish mashinasi shlanglari.

E’tibor bering: agar hammom va oshxonadagi santexnika uskunalari to‘g‘ri ishlayotgan bo‘lsa, namlik yoki mog‘or dog‘lari bo‘lmasligi kerak. To‘g‘ri ishlashyotganligini bilish uchun rozetkalar va viklyuchatellarni tekshiring. Agar ochiq simlar mavjud bo‘lsa, buni qayd qiling va kvartira egasiga xabar bering — nosozlikni bartaraf etish uchun.

Maishiy texnika mavjudligi va foydalanishga yaroqliligini tekshirish

Maishiy texnika mavjudligini tekshiring.

Texnikalar mavjudligini tekshirganda, uning ishlashini tekshirishni unutmang: muzlatgich, gaz yoki elektr plita, mikroto‘lqinli pech, havo sovutgich, kir yuvish mashinasi, televizor. Agar nosozlik topsangiz, uy egasiga xabar bering va u muammoni hal qila oladimi yoki bu ishni o‘zingiz to‘g‘irla olasizmi, masalan, ijara haqini evaziga.

Mebelning holatiga alohida e’tibor berishni maslahat beramiz, ayniqsa, zararkunandalar yo‘qligiga ishonch hosil qilish uchun matras ostini ko‘zdan kechiring.

Deraza va eshiklarning holati

Deraza va eshiklarning ishlashini tekshiring:

to‘g‘ri ochilib yopilishi;
yoriqlardan yelvizak o‘tkazmasligi;
eshik qulflari yaxshi holati.

Agar oynaning sinishi yoki romlarning yomon germetikasi kabi nuqsonlar bo‘lsa, bu haqda uy egasiga xabar bering.

Ijaraning moliyaviy jihatlari

Agar sizni barchasi qoniqtirayotgan bo‘lsa va siz kvartira ijarasiga qaror qilgan bo‘lsangiz, majburiy qadam — shartnoma tuzish va qabul qilish-topshirish dalolatnomasini imzolash bo‘ladi.

Shundan so‘ng, siz uy egasidan omonat to‘lovini qabul qilganligi to‘g‘risida tilxat olishingiz zarur. Agar siz naqd pul bilan to‘lasangiz, har bir ijara to‘lovi uchun ijara beruvchidan tilxat olishni unutmang. To‘lovni tasdiqlovchi hujjatning mavjud emasligi — uy egasi ijarachi unga kam to‘laganligini da’vo qilishi mumkin. Kartadan kartaga pul o‘tkazayapsizmi — skrinshot qilib oling. Internet-banking orqali — chekni yuklab oling. Kommunal xizmatlar bo‘yicha kim nima uchun to‘lashini aniqlashtirib oling.

Ijara haqqi va to‘lov shartlari

Kvartiraga ko‘chib o‘tishda ijarachi yashashning birinchi oyi uchun to‘lovni amalga oshiradi, shuningdek, omonat pulini ham beradi.

Agar ijarachi ijara muddati tugagunga qadar ijara shartlarini bajargan bo‘lsa, omonat puli qaytarib berilishi yoki yashashning oxirgi oyi uchun hisoblanishi kerak.

Ijara naqd yoki bank o‘tkazmasi orqali to‘lanadi va har ikki tomonning kelishuviga ko‘ra bir marta yoki bo‘lib, oyiga ikki marta, haftada bir marta to‘lanadi.

Odatda kvartira ijarasi uchun oylik to‘lov joriy etiladi.

Yashirin xarajatlar: kommunal xizmatlar, internet, telefon

Ijaraga beruvchiga qanday savollar berish kerak — nima uchun qo‘shimcha pul to‘lashingiz kerakligini aniqlab oling.

Odatda, ijarachilar elektr, suv va internet uchun alohida to‘laydilar. Boshqa to‘lovlar ijara narxiga kiritilgan bo‘lishi lozim.

Agar unday bo‘lmasa, har oy summa miqdorini bilib oling. Balki bu uy-joy varianti 300 ming so‘mdan qimmatroqdir, lekin ishga yaqin va to‘lovlarni o‘z ichiga olgani sizga ko‘proq mos keladi. Hisoblarni bevosita kim to‘lashini oldindan muhokama qilish kerak.

Kvartira ijarasi shartnomasining shartlarini muhokamasis

Tomonlar shartnoma shartlarini muhokama qilishlari va hujjatning bandlarida tartibni belgilashlari kerak, masalan, egasining kvartiraga qanchalik tez-tez tashrif buyurishi, oyiga bir yoki bir necha marta, lekin oldindan kelishilgan holda. Tez-tez tashrif buyurgan taqdirda, siz shartnomaning ushbu bandiga murojaat qilishingiz mumkin.

Uy-joy ijarasining huquqiy jihatlari

Ijara shartnomasi — bu har ikki tomonning huquq va majburiyatlarini, ijaraga beriladigan uy-joy shartlarini, to‘lash miqdori va tartibini, muddatidan oldin bekor qilish va yetkazilgan zararni qoplash qoidalarini tartibga soluvchi hujjatdir.

Shuningdek, qonun hujjatlariga muvofiq tomonlarning kelishuviga binoan shartnomaga boshqa shartlar ham kiritilishi mumkin.

Ijara shartnomasi: asosiy jihatlar

Shartnomada nima ko‘rsatilishi kerak:

kvartirani ijaraga berish tartibi va uning narxi;
kvartira ijarasining muddati;
kvartirani ijarasi uchun to‘lov shartlari va miqdori, uni to‘lash muddati;
mul egasi tomonidan ijaraga beriladigan uy-joy, muhandislik kommunikatsiyalarir, mebel, maishiy texnikalarining holati to‘g‘risidagi ma’lumotlar;
ijara shartnomasi muddati tugaganidan keyin kvartirani egasiga qaytarish tartibi;
tomonlarning kvartirani saqlash va ta’mirlash bo‘yicha majburiyatlari;
kvartirani sub ijaraga berish shartlari va tartibi;
tomonlarning javobgarligi.

Shartnomada omonat miqdori va uni qaytarish shartlari ko‘rsatilishi kerak. Ijara omonati qiymati kelishuv hisoblanib, odatda uning miqdori bir oylik ijara summasining to‘liq qiymati hisoblanadi.

Ijarachi va ijaraga beruvchining huquq va majburiyatlari

Ijarachining huquqlari:

mulk egasidan ijara obyektini topshirishni talab qilish;
ijaraga olingan turar joy maydonini sotib olish, agar bu ijara shartnomasida ko‘rsatilgan bo‘lsa;
ijaraga olingan kvartirani sub ijaraga berish (sub ijara muddati ijara muddatidan uzoq bo‘lmasligi kerak) — agar bu shartnomada ko‘rsatilgan bo‘lsa;
ijaraga olingan uy-joyningning holati yomon tomonga o‘zgargan bo‘lsa, ijara haqini kamaytirish.

Ijarachining majburiyatlari:

ijaraga olingan mulkdan shartnomada belgilangan shartlarni hisobga olgan holda foydalanish;
kvartiradan faqat hujjatda ko‘rsatilgan muayyan maqsadlarda foydalanish;
uy-joy va mol-mulkning holati yomonlashmasligi uchun ularni tegishli holatda saqlash;
kvartira ijarasi uchun to‘lovni amalga oshirish;
shartnomada ko‘rsatilgan zarur ta’mirlash ishlarini bajarish.
shartnoma muddati tugaganidan so‘ng kvartirani bitim tuzilgunga qadar bo‘lgan holatda qaytarish.

Ijaraga beruvchining huquqlari:

ijarachini mustaqil ravishda tanlab olish;
ijara haqini o‘z vaqtida to‘lashni talab qilish;
ijaraga berilgan ko‘chmas mulkdan olingan daromadlarni o‘z xohishiga ko‘ra tasarruf etish;
ijara haqi summasini ko‘rib chiqish (yiliga bir marta);
shartnoma tugagandan so‘ng ham mulkdan foydalanish davom etsa, pul kompensatsiyasini talab qilish;
qaytarib berilgan mulk shartnoma shartlarida nazarda tutilgan asl ko‘rinishida bo‘lishini kutish.

Ijaraga beruvchining majburiyatlari:

yashash uchun qulay sharoitda kvartirani ijaraga berish;
kommunal xizmatlarini ko‘rsatilishini ta’minlash;
ijaraga olingan mulkni o‘z mablag‘lari hisobidan kapital ta’mirlashni amalga oshirish.

Agar tomonlar o‘z majburiyatlarini bajarmasa yoki fors-major holatlari yuzaga kelsa, mulkdor va ijarachi shartnomani bekor qilishga haqlidir. Shuningdek, tomonlar shartnoma bekor qilinganligi sababli yetkazilgan zararni qoplashni talab qilishlari mumkin.

Omonat pulini qaytarish tartibi

Ijara omonati oxirgi oylik to‘lov emas, balki ijarga beruvchi uchun kafolat hisoblanadi. Ijarachi uy egasiga ko‘chib o‘tish niyati haqida yozma ravishda xabar berganida va agar kvartiradagi hamma narsa o‘z joyida bo‘lsa, omonat ijarachiga to‘liq miqdorda qaytariladi. Aks holda, zarar qiymati omonat summasidan ushlab qolinadi.

Xulosa

Shunday qilib, ushbu maqolada biz kvartirani qanday ijaraga olishning eng keng tarqalgan savollari va muhim jihatlarini ko‘rib chiqdik. Mana asosiy bandlar bo‘yicha qisqacha chek-list:

ijara shartnomasini tuzishdan oldin hech qachon naqd pul bermang, onlayn o‘tkazmalarni amalga oshirmang;
ijara haqini to‘ladingizmi — ijaraga beruvchidan tilxat talab qiling;
kvartiraning texnik holatini tekshiring: devorlar, devor qog‘ozi, derazalar, eshiklar, santexnika, mebel, maishiy texnika. Barcha nuqsonlar qabul qilish-topshirish dalolatnomasiga kiritilishi shart.
shartnomaning barcha bandlari bilan tanishib chiqing: tomonlar haqida mam’lumot, ijara muddati, narxi, to‘lov tartibi, kvartira egasining tashrifi takroriyligi, omonat miqdori va uni qaytarish shartlari;
shartnomada yoki unga ilovada quyidagilarni ko‘rsatishingiz kerak: mebel, maishiy texnikalarning nomlari, taxminiy narxi, ularning holati fotosuratlar bilan.

Siz uy-joyni ijaraga olishingizdan maqsad, u yerda qulaylikda yashash, taom tayyorlash, mehmonlarni taklif etib bayramlarni o‘tkazishdir. Shuning uchun, sinchkovlik bilan tanlangan va tekshirilgan ijara kvartira varianti sizning xotirjam va baxtli hayotingizning garovidir.