Yangi bino yoki ikkilamchi: qaysi birini sotib olish yaxshiroq?

Xo‘sh, qaysi birini sotib olish yaxshiroq: ikkilamchi yoki yangi bino? Kvartirani sotib olishga tayyor bo‘lgan ko‘plab xaridorlarda ana shunday savol tug‘iladi.

O‘zbekistonda ko‘plab yangi binolar qurilmoqda: arzon standart turidan tortib to hashamatli — elita turar-joy binolarigacha. Zamonaviy va shinam uy-joylarga talab yildan-yilga ortib bormoqda. Yangi kvartiraga egalik qilishingiz bilan, siz o‘zingizning xohishingiz ko‘ra ta’mirlash va pardoz ishlarini amalga oshirib va uy loyihalanishini ham o‘zgartirishingiz mumkin. Biroq, bu vaqt va xarajatlarni talab etadi. Shu sababli, yangi binodan yoki ikkilamchidan kvartira tanlashda barcha omillarni o‘rganish foydalidir. Vaqt va pulni sarflashni xohlasangiz, yaxshi ta’mirlangan ikklamchi kvartira eng yaxshi variant bo‘ladi. Siz tezlik bilan k’chib o‘tasiz. Ko‘chmas mulk bozori ikkala variant bo‘yicha turli-xil variantlarinin taklif etmoqda: ikkilamchi uy-joy yoki yangi bino.

Yangi bino yoki ikkilamchining xususiyatlari nimada

Ikkilamchi bozor yoki yangi binodan kvartiralarning ijobiy va salbiy tomonlari bor. Bularning barchasi sizning yangi uyingizga qo‘yiladigan bir qator muayyan talablarga bog‘liq. Toshkent va O‘zbekistonning boshqa shaharlarida turli xil xususiyatlarga ega ko‘plab uy-joy takliflari mavjud. Ushbu jihatlarni hisobga olgan holda, qaysi turdagi ko‘chmas mulkni tanlashni tahlil qilib chiqaylik — ikkilamchi uy-joy yoki yangi bino?

Yangi binodagi kvartira — bu hamyonbop narx, siz birinchi uy egasisiz, o‘zingizning xohishingizga ko‘ra loyihalanish va ta’mirlashni amalga oshirishingiz mumkin. Oldi-sotdi bitimini rasmiylashtirish jarayoni oddiy. Ammo, ko‘p hollarda, yangi binolardagi kvartiralar birlamchi qora suvoqli, quti ko‘rinidhida taklif etiladi. Siz ta’mirlashni amalga oshirishingiz kerak bo‘ladi, bu esa sizga qimmatga tushib, qo‘shimcha vaqt talab etadi.

Ikkilamchi bozor kvartirasiga esa darhol ko‘chib o‘tish mumkin. Mazkur uy-joylar ancha rivojlangan infratuzilma yonida joylashgan bo‘ladi. Odatda, u o‘rtacha ta’mirga egadir, bu sizga pulni tejash imkonini beradi. Yana bir ijobiy tarafi — bu siz kvartira egasi bilan savdolashishingiz imkoni mavjudligi. Lekin, merosxo‘rlar va qarindoshlar bilan bog‘liq huquqiy xavflar chiqib kelishi va eskirgan kommnikatsitalar ham xarajatlar ko‘payishiga olib kelishi mumkin. Ko‘rib turganimizdek, ikkilamchi yoki yangi binolarning ijobiy va salbiy tomonlari mavjuddir. 

Yangi binodagi uy-joyning asosiy afzalliklari

Yangi binoning ikkilamchiga nisbatan afzalliklari bir necha omillarga bog‘liq:

• hamyonbop va qulay narxlar — kvadrat metr uchun narx ko‘pincha ko‘chmas mulkni ikkilamchi ko‘chmas mulk narxidan past bo‘ladi, qazish va qurilish bosqichida sarmoya kiritish yoki quruvchi tashkilotdan ipoteka olish imkoniyati;
• zamonaviy me’morchilik — chiroyli fasad, balkon;
• siz o‘zingizning xohishingizga ko‘ra kvartirani loyihalashingiz va ta’mirlashingiz mumkin;
• foydalanish muddati — uylar barpo etilishida zamonaviy qurilish materiallari va texnologiyalaridan foydalaniladi;
• soddalashtirilgan bitim tuzish — obyektni yuridik tekshirish talab qilinmaydi.

Yangi binoning ikkilamchiga nisbatan asosiy afzalliklari — bu huquqiy xavflarning yo‘qligi, bitimning tozaligi, xariddan tejash va foydalanish davri muddatining uzoqligi. Ba’zi hollarda yer osti avtiturargoh joylari, turar-joy majmuasi ichida yoki uning atrofida esa hatto yangi infratuzilma mavjud bo‘lishi mumkin. Ba’zi hollarda, quruvchi tashkilotlar bitimdan manfaatdor bo‘lib, chegirma yoki hatto bepul pardozlash ishlari, avtoturargohdan avtoulov joyini bonus ko‘rinishida taqdim etishi mumkin, bu esa yangi bino yoki ikkilamchini tanlashda birlamchi uy-joyning ijobiy tarafini ochib beradi.

Yangi binolarning asosiy kamchiliklari

Yangi binolarning asosiy kamchiliklari quyidagilardan iborat:

• yangi turar joy binosini foydalanishga topshirish muddati keyinga surilishi mumkin;
• kommunal xizmatlar xarajatlari ko‘pincha uy oldi hududini obodonlashtirish zarurati borligi uchun ikkilamchi uy-joylarga qaraganda yuqori;
• ta’mirlash ishlarini bajarish katta xarajatlarni talab etadi;
• infratuzilmasi rivojlanmagan yangi hudud;
• transport yechimining yomonligi;
• shahar markazidan uzoqligi.

Odatda, yangi binolar va turar-joy majmualari yangi hududlarda, masalan, dalalarda, shahar chekkasi yoki tashqarisida quriladi. Yangi turar-joy majmualaridagi uylar birinchi bo‘lib foydalanishga topshiriladi. Bolalar bog‘chasi, maktab va shifoxonaning foydalanishga topshirilishi cho‘zilib ketishi mumkin, bu esa yangi binoni tanlovi kamchiligi hisoblanadi ikkilamchiga qaraganda. Shuningdek, yangi hududlarda transport yechimi va asfalt yo‘llar paydo bo‘lishi eng so‘nggi boshqichda amalga oshiriladi. Bu uchun yillar talab qilinishi kerak.

Ikkilamchi uy-joy ko‘chmas mulki bozorining afzalliklari

Ikkilamchi uy-joy bozorining afzalliklari shaharning istalgan hududidagi ko‘plab takliflarning mavjudligi. Bundan tashqari, ikkilamchi uy-joylar quyidagi afzalliklarga ega:

• tezlik bilan ko‘chib o‘tish;
• qulay joylashuv — shahar markaziga yaqinroq yashash imkoniyati, rivojlangan infratuzilma va transport yechimi;
• ta’mirlangan;
• ba’zi kvartiralar mebel bilan sotiladi;
• sotuvchi bilan savdolashish imkoniyati.

Odatda, ikkilamchidagi ko‘chmas mulk ko‘proq aholi gavjum, qulay hududlarda joylashgan bo‘lib, kvartirani ko‘kalamzorlashtirilgan hudud, savdo markazi, maktab, bolalar bog‘chasi yoki kasalxonaga yaqin joyda topish mumkin. Aholi gavjum tumanlarda yaqinida qulay yoʻl yechimi, yaxshi yoʻlga qoʻyilgan jamoat transport qatnovi, asfaltlangan ravon yoʻllar mavjud.

Ikkilamchi uy-joyni sotib olishning kamchiliklari

Ikkilamchilarning kamchiliklariga quyidagilar kiradi:

• binoning qurilgan yili — texnik eskirish darajasi 40% dan oshishi mumkin;
• eski kommunikatsiyalar — elektr simlari, kanalizatsiya;
• kvadrat metr narxining yuqoriligi;
• standart loyihalanish;
• hujjatlarning yuridik sofligini tekshirish talab etiladi;
• shovqinli qo‘shnilar.

Ko‘p hollarda, ikkilamchi bozordagi kvartiralarning xaridorlari bitim tuzishda ko‘proq pul sarflashlari kerak bo‘ladi — yurist, rieltor va notarius xizmatlari. Bundan tashqari, sotib olinayotgan obyektning binosida elektr simlarining eskirganligi, yomon ishlayotgan ventilyatsiya va shunga o‘xshash xavflar mavjudligi. Shuningdek, avtomobillar sonining koʻpayishi tufayli ikkilamchi bozor uylari hududida avtoturargoh bilan bogʻliq katta muammo yuzaga kelgan.

Shunday qilib, qaysi biri yaxshiroq: ikkilamchi yoki yangi bino?

Agar siz yangi binodan uy-joy olish tanlovida to‘xtasangiz, qo‘shimcha xarajatlar kelib chiqishini tushunish kerak, masalan, yangi kvartira kosmetik pardoz qilinayotganda ijaraga kvartirada yashab turish. Ta’mirlash tugatilgandan so‘ng, siz xotirjamlik bilan mebel bilan jihozlangan yangi uy-joydan zavqlanishingiz mumkin.

Ikkilamchi bozorda ko‘chmas mulkni sotib olayotganda, bo‘lajak oldi-sotdi bitimini amalga oshirish va ta’mirlash ishlarini bajarish uchun katta miqdordagi pulga ega bo‘lishingiz kerak. Pulni tejash uchun siz yaxshi ta’mirlangan kvartirani tanlashingiz mumkin. Natijada, siz yonida rivojlangan infratuzilmali — bolalar bog‘chasi, maktab, universitet va boshqalar mavjud bo‘lgan ko‘chmas mulkka ega bo‘lasiz.

Unday bo‘lsa, qaysi biri eng yaxshisi: yangi bino yoki ikkilamchi? Yuqoridagi mezonlardan, shuningdek, o‘z byudjetidan kelib chiqib, xaridor qaysi ko‘chmas mulkni ko‘proq foyda bilan sotib olish mumkinligini — yangi bino yoki ikkilamchini xarid qilishni hal qiladi.

Qaysi uy-joyni ipotekaga olish maqul: ikkilamchi uy-joy yoki yangi binomi?

Yangi bino yoki ikkilamchidan kvartirani ipotekaga olish kerakmi? K’chmas mulkni birlamchi bozorda olish maquldir. O‘zbekistonda, agar jamg‘rilgan pul yetarli bo‘lmasa, quruvchi tashkilotlar bilan to‘lab borish evaziga xarid bo‘yicha kelishib olish mumkin. Ko‘pgina sotuvchilar 3 yilgacha foizsiz bo‘lib to‘lash taklifini beradilar. Ipotekaga qaysi biri yaxshiroq: ikkilamchi yoki yangi bino? Banklar yangi binolar uchun 6–20 yilga ipoteka kreditini taqdim etadi. Kredit stavkalari 16 dan 26% gacha o‘zgaradi. Majburiy dastlabki to‘lov — kvartira qiymatining 15–50%. Kerakli takliflarni tezlik bilan izlashda, siz ko’chmas mulk bazasiga tashrif buyurib, yangi bino yoki ikklamchidan eng yaxshi kvartirani o‘zingiz uchun tanlab olishingiz mumkin. Ipoteka sizga imkon qadar tezroq o‘z uyingizning baxtli egasi bo‘lishga va sotib olish uchun kerakli miqdorni jamlash uchun ko‘p yillar sarflamaslikka imkon yaratadi.

Xulosa: qaysi birini sotib olish yaxshiroq: ikkilamchi yoki yangi bino?

Uy-joy tanlashda, birinchi navbatda, o‘z imkoniyatlaringiz, istaklaringiz, ehtiyojlaringiz va kelajak rejalaringizdan kelib chiqishingiz lozim. Ikkilamchi yoki yangi binolarning ijobiy va salbiy tomonlari mavjud, biroq, yangi bino ikkilamchidan ma’lum afzalliklari bilan ajralib turadi — va bu ipotekaga, foyda bilan sotib olishda katta tanlovga ega uy-joylardir.

Ikkilamchi bozordan ko‘chmas mulkni sotib olish hujjatlarni rasmiylashtirgandan so‘ng darhol ko‘chib o‘tishga imkon beradi. Ko‘pgina ikkilamchi kvartiralarni o‘rtacha kosmetik ta’mir bilan sotib olish mumkin, bu esa pulni tejaydi. Bundan tashqari, ikkilamchi uy-joyning joylashgan hududi rivojlangan infratuzilmaga ega — bu yangi binolar hududiga nisbatan ikkilamchi uy-joyning eng muhim ustunligi deb aytish mumkin.

Agar siz oilangizning ko‘p yillar davomida yashashi uchun kvartira sotib olayotgan bo‘lsangiz, albatta ko‘plab takliflarni diqqat bilan va shoshmasdan ko‘rib chiqishingiz lozim. Ikkilamchi yoki yangi binoning barcha jihatlari va nuanslarini o‘rganib chiqing. Yangi binoni eng boshidagi bosqichda — qazish ishlari davrida sotib olishda, siz ko‘chmas mulkka foyda bilan sarmoya kiritishingiz mumkin. Yangi uyning hududi obodonlashtirilib, foydalanishga topshirilgandan keyin kvadrat metrning narxi oshadi. Shu tariqa, ikkilamchi yoki yangi binoni hamyonbop narxda sotib olib, unlarni qayta sotishingiz yoki ijaraga berishingiz mumkin bo‘ladi.